Tüp bebek nedir?
Bilimsel adı "in vitro fertilizasyon" olan IVF nedir, bahsedelim. Tüp bebek kısaca; anne ve baba adayından alınan üreme hücrelerinin laboratuvar ortamında döllendirilerek embriyo gelişiminin sağlanması ve kadının rahmine yerleştirilmesi işlemine deniyor.
Eşinle bir sene boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkide bulunmanıza rağmen, gebelikle ilgili sorun yaşıyorsanız tüp bebek tedavisine başvurabilirsiniz. Eğer yaşın 35 ve üzerindeyse doğal yollardan gebelik için 6 ay beklemeli ve ardından bir uzmana başvurmalısın. Çünkü 44 yaşına kadar uygulanabilen bu yöntemde, 42 yaşından sonra başarı oranı düşüyor.
Doğumun belli bir yaşı var mı yok mu sorunsalı. Bak, neler demişler: Bu Yaşta Doğum Yapılır mı? (Hangi Yaşta?)
Tüp bebek nasıl yapılır?
Tedaviye başlayacak ailelerin aklına ilk gelen şeylerden biri, tüp bebek nasıl olur, sorusu. Bunun için ne zaman tüp bebek yapılmalı, bilmelisin. Öncelikle tüp bebek tedavisine, anne adayının adetinin 2. veya 3. gününde başlanıyor. Erkek ve kadın üreme hücreleri, vücut sıcaklığındaki uygun bir ortamda 48 saat bekletiliyor. Bu sürede yumurtaların hemen hemen yarısında döllenme meydana geliyor. Döllenmiş yumurtaya embriyo deniyor. Embriyonun rahme ince bir katater yardımıyla yerleştirilmesiyle işlem gerçekleştirilmiş oluyor.
Katater: Yaygın olarak silikondan yapılan, yorgan iğnesinden biraz daha kalın, 20-25 cm uzunluğunda bir tüp. Vücut boşluğuna, kanal ya da damara eklenebiliyor. Embriyonun, rahmin içine ağrısız bir şekilde bir şekilde transfer edilmesini sağlıyor.
Herhangi bir işlem yapılmayan çiftlerde, normal bir adet dönemindeki canlı doğum oranı %27.7’yken, tüp bebek yaptıranlarda bu oran %40-45 aralığında. Tüp bebek tedavisinde başarı oranı, tecrübeli bir ekip ve gelişmiş laboratuvar teknikleri ile artabiliyor.
Tedaviye uygun görülen çiftlerin kısırlık sorunu tespit edilerek ilaç prosedürü belirleniyor. Bu aşama çok önemli. Çünkü tüp bebekte başarı şansını etkileyen en önemli faktör, kısırlık sorununa ve çiftin özelliklerine göre belirlenen tedavi yönteminin altında yatıyor.
Prof. Dr. Nilgün Turhan, tüp bebek tedavisinde en çok merak edilen soruları cevapladı: Tüp Bebek Tedavisiyle İlgili Bunları Biliyor musunuz?
Tüp bebek aşamaları nelerdir?
Şimdi sana tüp bebek süreci nasıl işliyor, detaylıca anlatalım.
1. İlk muayene ve çiftin değerlendirilmesi
İlk olarak doktorunuz; gebelik, doğum, düşük ve seninle eşinin daha önce görmüş olduğunuz tedaviler hakkında hikayenizi dinleyerek eski tahlil ve raporlarınızı değerlendiriyor. Bunlar şu şekilde:
- Geçirilen ameliyatlara ait raporlar ya da notlar,
- Sperm tahlili,
- Rahim filmi,
- Kromozom analizi,
- Sana ve eşine ait kan tahlilleri,
- Önceki tedavilere ait raporlar,
- Başka hastalıklarla ilgili raporlar.
Tüm bu verilere göre doktorunuz tarafından tüp bebek tedaviniz planlanıyor ve tedavinin uygulanacağı gün belirleniyor.
Testler hakkında merak ettiklerini buradan öğren: Hamile Kalamıyorum, Hangi Testleri Yaptırmalıyım?
Muayeneler neticesinde çiftlerde herhangi bir sorun tespit edilemediğinde durum, nedeni tam olarak açıklanamayan infertil (kısırlık) olarak değerlendiriliyor. Böyle durumlarda yaşınız uygun olduğu takdirde aşılama tedavisi görebilirsiniz. Eğer aşılama tedavisinden fayda sağlayamazsanız, diğer yardımcı üreme tekniklerinden faydalanabilirsiniz.
2. Yumurtalıkları uyarma ve yumurta oluşturma
Bu aşamada amaç, birden çok yumurta elde etmek. Yumurtalıklarındaki iyi embriyoların seçilerek rahmine yerleştirilmesi gerekiyor. Bu yumurtaları oluşturmak için yumurta geliştirici ilaçlar kullanman (iğne tedavisi) lazım.
Adet döneminin 3. gününde başlanan bu aşama yaklaşık olarak 12 gün sürüyor. Bu süreç içerisinde yumurta gelişimini ve ilaçlara verdiğin yanıtın kontrol altında tutulması için sık sık tüp bebek merkezine gitmelisin.
3. Yumurta toplama
Uyarılan yumurta hücreleri belirli bir olgunluğa eriştiklerinde, yumurtaların çatlamasını sağlayan çatlatma iğnesi yapılıyor. Yumurta toplama, 15-20 dakika alan bir işlem. Bu aşamada genellikle lokal anestezi tercih edilse de çok stresli olursan genel anestezi de uygulanabilir.
Yumurtaların toplandığı aşamada eşinin de sperm örneğini vermesi gerekiyor. Sperm veremeyen adaylardan Mikro TESE yöntemiyle sperm alınıyor. Bu işlem de ortalama 30 dakika kadar. Yumurta toplama günü verilecek sperm örneği için eşinin 2-4 günlük bir cinsel perhiz yapması gerekiyor. Bu süre 7 günden de uzun olmamalı.
Mikro TESE: Menisinde hiç sperm bulunmayan erkeklerin testislerinden, mikroskopik operasyon ile alınan dokudan sperm elde edilmesi işlemi.
4. Döllenme
Elde edilen yumurta ve sperm hücreleri arasından en kaliteli olanlar alınarak döllenme gerçekleştiriliyor. Döllenme işleminde, üreme hücrelerinin durumuna göre klasik veya mikroenjeksiyon yöntemleri tercih ediliyor. Oluşan embriyolar transfer gününe dek hazırlanıyor. İyi ve kaliteli olan embriyolar özenle seçiliyor.
- Klasik tüp bebek yöntemi: Bu yöntemde spermler, yumurtanın yanına bırakılıyor ve spermlerin kendi kendilerine yumurtanın içine girip döllenme işlemini gerçekleştirmeleri bekleniyor.
- Mikroenjeksiyon tüp bebek yöntemi: Spermin mikroskop altında, bir pipet aracılığıyla direkt olarak yumurtanın içerisine enjekte edilmesiyle gerçekleşiyor. Amaç, sperm ve yumurtanın başarılı bir şekilde yüksek oranda döllenmesini sağlamak. Mikroenjeksiyon, şiddetli erkek kısırlıklarında yaygın olarak kullanılıyor.
Erkek kısırlığında ilk akla gelenlerden: Varikosel Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nasıldır?
5. Embriyo transferi
En kaliteli embriyo, 5-10 dakika kadar süren transfer işlemiyle rahmine yerleştiriliyor. Bu esnada herhangi bir acı ya da ağrı hissetmiyorsun. Embriyo transferi gerçekleştiğinde tüp bebek tedavin tamamlanmış oluyor. Transferden 12 gün sonra gebelik testi yaptırarak sonucu öğrenebilirsin. Doktorlar, gebelik testine kadar olan süreç içerisinde cinsel beraberlik önermiyorlar.
Embriyo transferi sonrasında kalan kaliteli embriyoların dondurulması
Tüp bebek tedavisinde transfer sonrasında kalan kaliteli embriyoların dondurulması ve saklanması, o ayki tedavide gebelik olmazsa sonrasında kullanılması için iyi bir seçenek. Donmuş embriyoların transfer hazırlığında alınan ilaçlar, kullanım ve maliyet açısından da daha kolay ve ucuz.
Tüm bu aşamaların neticesinde,"tüp bebek kaç gün sürer, dersen tüp bebek tedavi süresinin yaklaşık olarak 1 ay sürdüğünü söyleyebiliriz.
6. Gebelik testi
Transfer işlemi gerçekleştikten 12 gün sonra gebelik testi yapılarak, hamileliğin oluşma durumun kontrol edilir. Uygulanan test, her hastanede yapılan normal gebelik testinden farklı değil.
Tıpkı normal hamilelik belirtilerinde olduğu gibi tüp bebekte 7. gün belirtileri de gebeliğin gerçekleşmesiyle birlikte kendini gösterebilir.
Tüp bebek fiyatları
Tüp bebek maliyeti ne kadar, bu konuda da bilgilendirme yapalım. Ülkemizde güncel tüp bebek fiyatları 2021 yılı itibarıyla 8-10 bin TL civarında. Bu miktar merkezlere göre değişiklik gösterebilse de ortalama fiyatı bandının bu civarlarda olduğunu söyleyebiliriz.
Tüp bebek tedavisi kimlere uygulanabilir?
Bazı durumlarda tüp bebek tedavisi uygulanamayabiliyor. Tüp bebek kimlere yapılır, bahsedelim.
- Kısırlık (infertilite) teşhisi konulan kişilerde,
- Tüplerin her ikisi tıkalı olanlarda,
- Cerrahi operasyonla tüpleri alınanlarda,
- Yumurta bozukluğu olanlarda,
- Yumurtalıkta kısırlığa sebep teşkil eden kistleri olan kişilerde,
- Sperm veya yumurta sayısında yetersizlik söz konusu olan kişilerde,
- Menisinde sperm bulunmayanlarda,
- Sperminde kalite bozukluğu olanlarda,
- Sperm hareketliliği konusunda sorun yaşayanlarda,
- Sperm hücrelerinde şekil bozukluğu olanlarda,
- Hormon bozukluğu yaşayanlarda,
- Cinsel birleşme ile oluşan bazı sorunlarda,
- Tekrarlayan düşüklerde,
- Ve yaş ilerlemesi söz konusu olan kadınlarda tüp bebek tedavisi uygulanabilir.
Tüp bebek tedavisi kimlere uygulanamaz?
- Sperm üretimi olmayan erkeklerde,
- Yumurta üretimi fonksiyonunu kaybetmiş olan kadınlarda,
- Menopoz dönemine giren kadınlarda,
- Hormon seviyeleri bozuk olan kadınlarda,
- Cerrahi operasyonlar sonucu rahmi alınmak zorunda kalınan kadınlarda tüp bebek tedavisinin uygulanması maalesef pek mümkün değil.
Tüp bebek denemesinde başarısızlık
İlk tüp bebek tedavisinde hamile kalanlar epey fazla olsa da bazen ilk deneme başarısız da sonuçlanabilir. Tüp bebek tutma oranı 30 yaşın altındaki adaylar için %60'a çıkarken, 35 yaş civarında %40'a , 40'lı yaşlarda ise %15'e düşüyor. Ancak bu oranlar tedaviyi yalnızca bir kez deneyenler için geçerli.
Tüp bebek tedavisinde başarıyı etkileyen pek çok faktör var ve en önemlisi annenin yaşı. Bunun yanı sıra:
- Yumurta rezervi,
- Stres,
- Sigara kullanımı (Sigara kullanımı tüp bebek tedavisinde ciddi bir risk unsuru. Gebelik şansının yüksek oranda artması için tüp bebek tedavisinden en az 3 ay önce sigaranın bırakılması gerekiyor.),
- Fazla kilo,
- Tüplerde sıvı birikmesi,
- Sperm kalitesindeki düşüklük de tedavide başarıyı etkileyen unsurlardan.
Eşlere de destek olalım: Beyler Size Sesleniyoruz: Sperm Kalitesi Nasıl Arttırılır?
Peki tüp bebek tedavisi başarısız olursa ikinci tüp bebek denemesi ne zaman yapılır? Başarısız tüp bebek uygulamasının ardından ikinci tüp bebek denemesini, 2 ay sonra yapabilirsin. İlk denemede başarısız olup da sonraki denemelerde başarılı sonuçlar alan çok fazla çift var. Tüp bebek uygulamasını 4 kez yaptıranlarda, başarı yüzdesinin %90’ın üzerine çıktığını da söyleyelim.
Tüp bebek kaç defa denenebilir?
Tüp bebek tedavisi gören kişilerin çoğu başarılı olana kadar denemeye devam eder. Tedavinin birinci veya ikinci döngüden sonra işe yarayacağına dair bir garanti yok. Ayrıca, bazı çiftlerde hiçbir zaman başarı elde edilmeyebilir. Ancak, tüp bebek tedavisi gören bireylerin ve çiftlerin % 50'si başarılıdır. Bazı çiftler ilk döngüden sonra bebek sahibi olabilir, ancak yüzdesi büyük değil.
Bu nedenle denemeye devam etmeniz gerekebilir. Bir araştırma, çoğu çiftin hamilelik elde edilmeden önce yaklaşık 6 embriyo transferine ihtiyaç duyacağını öne sürüyor. Aslında tüp bebek tedavisinde (IVF) sayı sınırı yok. Bu karar tamamen sana, eşine ve doğum uzmanına bağlı. Bazı çiftler 10'dan fazla kez tüp bebek (IVF) yaptırabiliyor, diğerleri ilk denemeden sonra bırakabiliyor.
Tüp bebek (IVF) sayısına eşinle birlikte karar verebilirsiniz, ancak tedavi ile ilişkili mali kaybın farkında olmanız gerekir. Özel sağlık sigortan varsa, kapsadığı tedavilere, sayısına veya ne kadarı için ödeme yapacaklarına dair sınırlamalar hakkında bilgi edinmelisin.
En iyi tüp bebek merkezi
Tüp bebek tedavisinde başarı oranını etkileyen faktörlerin başında anne adayının yaşı ve yumurtalık kapasitesi geliyor. Her ne kadar babanın yaşı da önemli olsa da belirleyici olan annenin yaşı. Bu yüzden ne kadar gençsen başarı şansı da o kadar yüksek.
Tüp bebek uygulamasının aşama sayıları ve isimleri bazı kaynaklarda farklı adlandırılsa da her tüp bebek merkezinde uygulanan işlemler standart. En başarılı ve donanımlı ekiplerin yer aldığı En İyi 10 Tüp Bebek Merkezi'ni yazımızdan inceleyebilirsin.
